ا ز ذره تا کهکشان:
پلی بین فیزیک، فناوری، سلامت، شعر و هنر

دکترمهدی سهرابی
استاد فیزیک بهداشت و پزشکی پرتوها
دانشگاه صنعتی امیرکبیر

چکیده
راز ذره وکهکشان همواره معمای بزرگ بشر بوده و دانشمندان جهان هنوز درپی درک صحیح فیزیک آن ها برای اثبات جهان هستی اند. در قرن اخیر با کشف و اختراع های نوین در فیزیک مدرن دانشمندان توانسته اند درون ذره یا یک اتم را آشکار کرده و به ترتیب تاریخی ذرات ایکس، الکترون، الفا، گاما، هسته اتم، پروتون، دوتریم، نوترون، پوزیترون، موون، پیون، انتی پروتون،...... و بویژه پرتوزایی را کشف وکاربرد آنها را درخدمت رفاه و سلامت انسان قرار دهند. همچنین با کشف پدیدهایی چون شکافت و گداخت هسته گام نوینی درتولید انرژی برداشته شد. با کشف پرتوهای کیهانی درسال 1912 با دریافت جایزه نوبل پس از سی سال وهمچنین کشف مواد پرتوزای پوسته زمین، نیاز به حفاظت انسان در برابر اثرات پرتوئی منابع طبیعی و مصنوعی را اهمیت بیشترداد1،2. بویژه دانشمندان فیزیک مدرن با ارائه نظریه هایی چون پرتوزایی ذره، نسبیت عام و خاص، فیزیک کوانتوم، بینگ بنگ، و.... توانسته اند فیزیک دانان را برای درک بهتر آنها بسیج نمایند. ازجمله دانشمندان اخترفیزیک و کیهان شناس براساس پژوهش در آفرینش کهکشان توانسته اند درسال 2019 برای سومین بار در دهه گذشته جایزه نوبل فیزیک را از آن خود کنند.
ایران نیز درگذر رشد علم در جهان نقش تاثیر گذاری داشته و نظریه های علمی دانشمندانی چون ابوریحان بیرونی، ابوعلی سینا، عمر خیام، خواجه نصیر طوسی، محمد ذکریای رازی،.....در جهان تا حدی شناخته شده است. ولی نظریه پردازی در مجموعه اندیشه ها و آگاهیهای کیهانی بزرگانی چون عطار نیشابوری، مولوی، شیخ محمد شبستری، هاتف اصفهانی، حافظ، وحشی بافقی و غیره و بویژه مولانا جلال الدين رومي که زير بناي كشف قوانين بزرگ علمي است با جود اینکه در ادبیات ایران تا حدی پرداخته شده است3، تا کنون در دنیای فیزیک مغفول مانده است. در این اندیشه ها و آگاهی های کیهانی عارفانه بوضوح میتوان نظریه هایی چون پرتوزایی، عمر هسته، اصل عدم یقین هایزنبرگ، بیگ بنگ، شکافت هسته، گداخت یا همجوشی هسته ها، ذره و ضد ذره، واکنشهای هسته ای، پیدایش و انهدام اجرام سماوی و.....بویژه جهان در کل را بطور ملموسی حس و باورکرد. دراین راستا دو سئوال مطرح میگردد: (1) آیا بزرگانی چون عطار و بویژ مولوی را میتوان نظریه پرداز پدیده های فیزیک در جهان دانست؟ و (2) در فضای درک و آگاهیهای کیهانی این بزرگ عارفان جهان هستی چگونه این اندیشه های کیهانی که بقول وی "هرزمان از غیب نونو می رسد" میسر شده است؟
اخیرا این پژوهشگر در دانشگاه صنعتی امیرکبیر با کشف فضای 4π یونی دستگاه پلاسمای کانونی که بیش از 60 سال از اختراع آن در جهان میگذرد4،5 و اختراع بزرگترین آشکارساز پاسیو ثبت یونی جهان6 و اختراع روش نوین "هنریونولوژِی برای یونولوژی هنر" در فضای 4π یونی دستگاه پلاسمای کانونی7 توانسته است اشعاری بااندیشه های فیزیکی مولوی را با بمباران یونی یونولوژی کرده و اثری هنری، فیزیکی و ادبی نوینی را بوجود آورد. در این صحبت همچنینن، بعضی از اندیشه های کیهانی دانشمند بزرگ عالم مولوی را با پدیده های فیزیکی مربوطه مورد مقایسه قرار داده و جهت رسیدن به پاسخی مناسب برا ی سئوالات فوق بحث و گفتگو خواهد شد.
منابع
1. Sohrabi M. (2019) Universal Radiation Protection System (URPS); A Natural Global Standardised Trend For Human Exposure Control in 21st Century. Radiation Protection Dosimetry 184 (3-4) pp. 277-284.
2. Sohrabi, M. (2019) Standardization of Radiation Exposure Terms and Definitions based on Sohrabi Universal Radiation Protection System Hypothesis. Editorial, J Epidemiol Public Health Rev 4(3).
3. Farshad, M. (1384) Quantom Thoughts of Mollana (Rumi), Tehran, Golrang Yekta, Publisher.
4. Sohrabi, M., Zarinshad, A. and Habibi, M. (2016) “Breakthrough in 4π ion emission mechanism understanding in plasma focus devices”. Nature-Scientific Reports 6, p.3884.
5. Sohrabi, M, (2018) Breakthroughs in 4π Panorama Ionology in Plasma Focus Devices for Mechanisms Understanding with Special Regards to Hydrogen Ions (protons), Radiation Measurements, 119, 192-198.
6. Sohrabi, M. (2017) Novel single-cell mega-size chambers for electrochemical etching of panorama position-sensitive polycarbonate ion image detectors. Review of Scientific Instruments, 88(11), p.113305.
7. Sohrabi, M. and Zarinshad, A. (2019) Novel “ionology art for art ionology methods” in 4π plasma focus device space; bridging art, science and technology, J. Cultural Heritage, Accepted for Publication, December, under printing.

نشانی محل اجرای این برنامه باشگاه فیزیک زاهدان:
بلوار دانشگاه، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده مهندسی شهید نیکبخت سالن قران و عترت
زمان اجرای این یرنامه باشگاه زاهدان:
15:00 آغاز سخن با قرائت قران کریم
15:10 سرود ملی ج. ا. ایران و سرود دانشگاه سیستان و بلوچستان
15:20 بخش اول سخنرانی:
16:00 پخش فیلم علمی فیزیک و استراحت و پذیرایی
16:10 بخش دوم سخنرانی
16:40 طرح پرسش ماه توسط سخنران جلسه
16:55 بخش پرسش شرکت کنندگان و پاسخ سخنران
16:00عکس پایانی نشست و اتمام برنامه

توجه ۱: عضویت در باشگاه فیزیک زاهدان برای عموم آزاد است.
توجه ۲: علاقه‌مندان به عضویت می‌توانند برای ثبت‌نام، به انجمن علمی دانشجویان فیزیک دانشگاه سیستان و بلوچستان و یا ۱۵ دقیقه پیش از آغاز برنامه به محل سالن سخنرانی مراجعه کنند.

توجه ۳: علاقه‌مندان پس از عضویت، برای حضور در «باشگاه فیزیک زاهدان» باید کارت عضویت خود را به‌همراه داشته باشند.

= = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
حامیان باشگاه فیزیک زاهدان:
- انجمن فیزیک ایران
- دانشگاه سیستان و بلوچستان
- فیزیکدانانی که تمایل دارند به عنوان حامی، سخنرانی ارائه کنند خواهشمند است با گروه فیزیک دانشگاه سیستان و بلوچستان تماس حاصل فرمایند