زمانی که انسان در بیداری  شیئی را می‌بیند و زمانی که تصویر آن در حال خواب دیدن به ذهنش خطور می‌کند، الگوهای مغزی مشابهی پدیدار می‌شود.

رایانه می‌تواند محتوای خواب‌ها را رمزگشایی کند. با مقایسه‌ی فعالیت مغزی در زمان خواب دیدن با الگوهای فعالیت جمع‌آوری شده هنگامی که شرکت‌کنندگان مورد مطالعه به اشیاء مشخصی نگاه می‌کردند، رایانه توانسته است برخی از خیال‌پردازی‌های ناخودآگاه این افراد را شناسایی کند.

بعد از بازبینی فعالیت مغزی مردی که تصاویر مختلفی (فیلم را ببینید) را نگاه کرده است، دانشمندان تلاش کردند تا با استفاده از یک رایانه، الگوهای فعالیت مغزی که در زمان خواب دیدن وی ثبت شده رمزگشایی کنند. این رایانه می‌تواند میان موضوعات مختلف خواب تمایز قائل شود. اندازه‌ی واژه در پایین فیلم میزان احتمال وجود آن در خواب را نمایش می‌دهد.

 فرانک تانگ (Frank Tong) از دانشگاه واندربیلت (Vanderbilt University) در نشویل (Nashville) که سهمی در این پژوهش نداشته است، می‌گوید: «کار قابل‌توجهی است. این نشان‌دهنده‌ی آن است که فعالیت مغزی در طول خواب بسیار شبیه فعالیت آن در بیداری است.»

تانگ می‌گوید که این کار 4 آوریل در مجله‌ی Science توسط پژوهش‌گران ژاپنی به سرپرستی یوکیاسو کامیتانی (Yukiyasu Kamitani) از مؤسسه‌ی بین‌المللی تحقیقات پیشرفته‌ی ارتباطات از راه دور گزارش شده است و اطلاعاتی در مورد نحوه‌ی ایجاد خواب توسط مغز بدست می‌دهد. این پژوهش می‌تواند منجر به فهم بهتر آنچه که مغز در طول حالت‌های مختلف هوشیاری انجام می‌دهد، شود؛ مانند آنچه که توسط برخی از مبتلایان به کما تجربه شده است.

خواب‌ها تا حدودی شبیه به جعبه‌ی سیاهی هستند که مطالعه‌ی آن‌ها دشوار است. آزمایش‌هایی که روی موش‌ها انجام شده است جنبه‌هایی از خواب و  دیدن رویا را نشان داده است، مانند اینکه چطور تجربیات در شکل‌گیری حافظه سهیم می‌شوند. اما موش نمی‌تواند به شما بگوید که در مورد چه چیزی خواب دیده است و مرحله‌ای از خواب که با بیشترین احتمال با دیدن رویا همراه است (REM sleep)، نوعاً 90 دقیقه پس از آنکه شخص به خواب رفت آغاز می‌شود. دستگاه اسکن مغزی پر سر‌و‌صدای fMRI در این‌باره نمی‌تواند کمکی ‌کند.

برای اجتناب از این مسائل تجربی، پژوهش‌گران فعالیت مغزی 3 دواطلب مذکر بالغ در طول مراحل آغازین خواب‌شان را ثبت کردند. پس از آنکه این افراد به خواب سبکی فرو رفتند، مکرراً از خواب بیدار شده و در مورد آنچه که در خواب دیده بودند مورد پرسش مفصلی قرار می‌گرفتند. به عنوان مثال یکی از شرکت‌کنندگان اظهار داشت: «افرادی وجود داشتند، حدود 3 نفر. در جایی سالن‌مانند. یک مرد، یک زن و شاید شخصی شبیه به یک کودک. فکر کنم یک پسر، یک دختر و یک مادر بودند. تصور می‌کنم هیچ رنگی وجود نداشت.»

آن‌ها پس از جمع‌آوری حدود 200 گزارش از این سه نفر، از یک پایگاه داده‌ی واژگانی جهت دسته‌بندی موضوعات خواب دیده شده در قالب طبقه‌های دانه‌ای مانند خیابان، مبلمان و دختر استفاده کردند. سپس شرکت‌کنندگان به عکس‌های مربوط به اجزای این طبقه‌بندی‌ها نگاه کردند در حالی که مغز آن‌ها مورد اسکن مجدد قرار گرفت. الگوریتم‌های رایانه‌ای که از میان این الگوهای فعالیت مغزی مرتب‌سازی شد، بین یک موضوع و الگویی خاص ارتباط برقرار می‌کند.

زمانی که رایانه دوباره اسکن‌های مغزی گرفته‌شده در طول خواب را پردازش کرد، برخی از سیگنال‌ها را به خوبی تشخیص داد مانند اینکه آیا خواب شامل کتاب یا دختر بوده است. به طور متوسط رایانه توانست دو موضوعی که 70% زمان خواب ظاهر شده بود، انتخاب کند. نرخی که بسیار بهتر از آنچه که به وسیله ‌شانس انتظار می‌رود، بوده است.

راسل پولدارک (Russell Poldrack) متخصص تصویربرداری عصبی از دانشگاه تگزاس در اوستین می‌گوید: «اینکه قادر باشید داده‌های کافی برای انجام این نوع تجزیه‌و‌تحلیل را بدست آورید، بسیار قابل توجه است.»

کامیتانی می‌گوید که این مطالعه این اندیشه را تقویت می‌کند که تصاویر واضح خواب‌ها حداقل از دیدگاه مغز به اندازه‌ی زندگی در بیداری واقعی هستند. تحقیقات بیشتر ممکن است آشکار کند که آیا این نتایج در مورد سایر حواس هنگام خواب دیدن نیز درست است؛ نظیر تجربه‌ی صداها یا احساسات.

منبع: http://www.sciencenews.org/view/generic/id/349372/description/Dream_contents_deciphered_by_computer