طی ماههای خرداد و تير 1390 رسانه‌های ملی و برخی روزنامه‌ها از افزايش ناگهانی و بسيار شديد تابش اشعه ماورای بنفش گزارش دادند و از مردم خواستند مراقبتهای ويژه‌ای به عمل آورند. در اهميت موضوع همين بس که شورای شهر تهران خواستار تعطيلی استخرهای روباز تهران بين ساعتهای 11 تا 16 شد و شهرداری تهران استفاده از زمين های چمن‌ مصنوعی در تمامی پارکها و مراکز تفريحی را ممنوع اعلام کرد. از آنجا که اهمیت موضوع باعث نگرانی شهروندان تهرانی شد پژوهشگران دانشکده فيزيک دانشگاه تهران موضوع را بررسی کرده و گزارشی منتشر کردند.

در گستره‌ی امواج الکترومغناطيسی، امواج ماورای بنفش طول موجهايي بين 100 تا 400 نانومتر دارند: امواج الکترومغناطيسي با طول موجهای بين 315 الی 400 نانومتر با UV-A، امواج با طول موجهای بين 280 الی 315 نانومتر با UV-B و امواج با طول موجهای بين 100 الی 280 نانومتر با UV-C شناخته مي‌شوند. مهمترين منبع دريافت امواج UV برای کره زمين تابش خورشيد است. UV-C پرانرژی‌ترين بخش امواج UV است که توسط جو جذب می‌شود و  صرف توليد O₃ (اوزن) مي‌شود. اوزن موجود در اطراف کره زمين  باعث کاهش تابش اشعه UV با طول موجهای 200 تا 340 نانومتر به زمين مي‌شود. بنابراین ، هرچه ميزان اوزن موجود در جو بيشتر باشد جذب اشعه UV بیشتر و عبور آن به سمت زمين کمتر است. مقدار کمی از تابش ماورای بنفش برای توليد ويتامين  Dو درمان بيماريهايي مانند نرمی استخوان و اگزما مفيد و لازم است. لکن قرار گرفتن زياد در برابر تابش UV باعث عوارض پوستی و چشمی مي‌شود. بنابراين، مراقبت بدن از تابش UV بسيار حياتی است. به همين منظور شاخصی (بدون بعد) برای جذب اشعه ماورای بنفش تعريف شده است. اين شاخص که به صورت يک عدد بين 1 تا 11+ به دست مي‌آيد ميزانی است از تخریب احتمالی پوست توسط تابش UV خورشيد در سطح زمين. هر چه اين شاخص بزرگتر باشد قدرت تخريب تابش بيشتر است و زمان کمتری برای تخريب ترمیم ناپذیر لازم دارد. طبقه بندی شاخص UV بر حسب ميزان تابش و مدت زمانی که در طول آن پوست بدن به احتمال زیاد سوختگی نامطلوب خواهد يافت با نمايش رنگهای متفاوت در جدول 1 ارائه شده است.

جدول1.  طبقه بندی جهانی شاخص UV

به دلیل اهمیت موضوع دانشمندان سعی دارند که با استفاده از داده های گذشته و مدل سازی مسئله، مقدار تابش در هر طول و عرض جغرافيايي را با در نظر گرفتن شرایط محیطی و ارتفاع از سطح دريا پيش‌بينی ‌کنند. اين روشها از آنجا که اندازه‌گيری مستقيم نيستند قطعاً به اندازه روشهای تجربی، قابل اعتماد نيستند. بخش عمده‌ای از سايتهايي که شاخص تابش را برای همه نقاط دنيا پيش‌بينی می‌کنند از اين نرم‌افزارهای شبيه‌ساز بهره مي‌برند. اين روشهای محاسباتی زمانی ارزش واقعی پيدا مي‌کنند که مقادير پيش‌بينی شده توسط آنها با اندازه‌گيری مستقيم تأیید شود.

دکتر توسلی و دکتر محمدی زاده، اساتید دانشکده فیزیک دانشگاه تهران، مقدار شدت اشعه ماورای بنفش در محله اميرآباد (کارگر شمالی) در تهران را در روز 20 تيرماه 1390 اندازه‌گيری کرده و مقدار آن را در ساعات اوج تابش از مرتبه بزرگی چند ميلی‌وات بر سانتيمتر مربع بدست آوردند. این شدت برای بدن خيلی خطرناک نيست لکن برای مدت طولانی و بدون پوشش مناسب نباید تحت تابش اين اشعه قرارگرفت. شکل1 نتایج تجربی این پژوهشگران را با پیش بینی یک از سایتهای اخطار دهنده (UV Awareness) مقایسه کرده است. دایره های سیاه مقدار پیش بینی  سايت را در تهران نشان مي‌دهد که برای روزهای 12 الی 22 تیر1390 ميانگين‌گيری شده است. همچنين منحنی خط چين-مربع‌ها، مقدار اندازه‌گيری شده در منطقه اميرآباد شمالی تهران را در روز 20 تيرماه 1390 نشان مي‌دهد.  روند کلی افزايش و به اوج رسيدن در ساعات ميانی روز تاييد مي‌شود ولی مقدار عددی بسیار متفاوت است. هرچند در ساعات 11 الی 15 اين روز بايد برای چشم و پوست از محافظ استفاده کرد و حتی‌الامکان در سايه تردد کرد ولی اين مقدار با مقدار نگران کننده ای که سایت ها پیش بینی کرده اند (12.7 و يا 10)  بسيار متفاوت است. توسلی و  محمدی‌زاده میگویند که منحنی اندازه‌گيری شده کما بيش تا چند روز بعد از 20 تيرماه شکل کلی خود را داشته و عدد بيشينه 8 خيلی تغيير نخواهد کرد.

شکل 1. مقدار ميانگين شاخص UV پيش بينی شده توسط سايت uvawareness.com (دايره و خط پيوسته) در بازه روزهای 12 الی 22 تيرماه 1390 برای تهران. منحنی خط چين- مربع‌ها مقادیر اندازه‌گيری شده در منطقه اميرآباد شمالی تهران در روز 20 تيرماه 1390 است.

         بر اساس این گزارش شهروندان تهرانی میتوانند هم چنان به فعالیت های فضای باز خود بپردازند، هرچند باید همواره از پوست و چشم خود محافظت نمایند

منبع و  گزارش کامل: http://physics.ut.ac.ir/~allnews/uv.pdf