گروهی از اخترفیزیکدانان دانشگاه تحصیلات تکمیلی در علوم پایه زنجان و دانشگاه بن آلمان، به سرپرستی دکتر حسین حقّی موفق شده‌اند با بهره‌گیری از شبیه ‌سازی ‌های دقیق دینامیکی، ارتباطی تکاملی میان سه خوشه ی ستاره‌ای مشهور در آسمان شب یعنی سحابی جبار، خوشه پروین و خوشه قلائص بیابند.

سه خوشه ی ستاره‌ای مشهور در آسمان شب یعنی سحابی جبار، خوشه پروین و خوشه قلائص

خوشه‌های این سه‌گانه سن‌های متفاوتی دارند و در فواصل مختلفی از زمین قرار دارند. خوشه سحابی جبار یکی از جوان‌ترین و فعال‌ترین مناطق تشکیل ستاره در کهکشان راه شیری است که تنها 2.5 میلیون سال قدمت و حدود 1350 سال نوری فاصله دارد. این خوشه شامل هزاران ستارۀ جوان است که توسط ابر گازی باقیمانده که از آن تشکیل شده‌اند، احاطه شده‌اند. در مقابل، خوشۀ پروین که به عنوان هفت خواهران نیز شناخته می‌شود، حدود 100 میلیون سال قدمت دارد و ستارگان آن بسیار پراکنده ‌تر هستند، در حالی که قلائص حدود 700 میلیون سال قدمت دارد و ستارگان کمتری دارد که حتی آن ها نیز پراکنده‌ هستند.

نتایج این پژوهش که به‌تازگی در مجله‌ی معتبر MNRAS منتشر شده نشان می‌دهد که این سه خوشه نه‌تنها در یک منطقه از کهکشان قرار دارند، بلکه مراحل متفاوتی از چرخه‌ی زندگی یک سیستم ستاره‌ای واحد را نشان می‌دهند: سحابی جبار به‌عنوان مرحله‌ی نوزادی، خوشه پروین درمرحله‌ی میانسالی و خوشه قلائص به‌عنوان کهنسال‌ترین مرحله زندگی یک سیستم ستاره ای هستند. در واقع کاملاً محتمل است که خوشه‌های ستاره‌ای مانند خوشه سحابی جبار، مسیر تحولی ای را دنبال کنند که آنها را به سیستم‌هایی مانند خوشه پروین و سپس به خوشه قلائص تبدیل ‌کند.

این تحقیق که با کمک شبیه سازی دینامیک سیستم های ستاره ای انجام شده است روند تکامل خوشه‌های ستاره‌ ای در بازه‌ای ۸۰۰ میلیون ساله را نشان می‌دهد که یک خوشه ستاره‌ای متراکم مانند سحابی جبار می‌تواند با گذر از مرحله‌ای مشابه خوشه پروین، در نهایت با از دست دادن ۸۵٪ از ستارگان خود، در طول زمان به ساختاری مشابه خوشه قلائص تبدیل شود.

جالب اینجاست که هر سۀ این خوشه‌های ستاره‌ای، خوشه سحابی جبار، خوشه پروین و خوشه قلائص در یک منطقه از آسمان شب قرار دارند. گروه تحقیقاتی گمان می‌کند که این چیزی بیش از یک تصادف است و درک عمیق‌تری از نحوه شکل‌گیری و تحول خوشه‌های ستاره‌ای را در پی دارد. نتایج این تحقیق علمی بازتاب قابل توجهی در مطبوعات و رسانه های علمی –ترویجی بین المللی داشته است که برخی از این گزارش ها را می توان در وبگاه­ های زیر دنبال کرد.

​دانشگاه بن

خبرگزاری هایسه آلمان

وبگاه space

وبگاه brighter

وبگاه earth