شاید در نگاه اول پیدا کردن شباهت میان والیبال و بیلیارد دشوار باشد. با این حال، گروهی از فیزیکدانان یافته اند که توزیع امتیازها در سراسر سامانه های ردهبندی همسان هستند. همچنین، نشان داده اند که این توزیع تقریبا برای همه ورزش ها یکسان است و فرقی نمی کند که سامانه ردهبندی آن ها کسب امتیاز توسط فرد باشد یا تیم.
این پژوهشگران که نتیجه پژوهش خود را در نیوجورنال آو فیزیک منتشر کرده اند، با تحلیل آماری سامانه های ردهبندی در 13 ورزش گوناگون به این نتیجه رسیده اند: تنیس، گلف، پینگ پنگ، والیبال، فوتبال، بیلیارد، بدمینتون، بسکتبال، بیسبال، هاکی، هندبال و شمشیرزنی.
ردهبندی، سنجشی مستقیم از عملکرد یک فرد یا یک تیم است و می تواند شکل های متفاوتی داشته باشد. بعضی از ورزش ها با امتیازدهی ردهبندی می شوند در حالی که بعضی با استفاده از کارکردشان. با تحلیل آماری ردهبندی ها و رسم آن ها، پژوهشگران فهمیدند که توزیع ورزش ها تقریبا یکسان است.
دلیل این که چرا سامانه های ردهبندی توزیع یکسانی دارند، نامعلوم است و این مثالی دیگر از پدیده ای مرموز است: قوانین توانی. قوانین توانی اصطلاحی برای توصیف پدیده هایی است که رویدادهای بزرگ نادر و رویدادهای کوچک رایج هستند. در گذشته، محققان نشان داده اند که بسامد واژگان در متون محتلف، اندازه شهرها و درآمد افراد همه از یک قانون توانی پیروی می کنند.
دکتر وی لی[1]، یکی از نویسندگان مقاله، می گوید:«برای مثال، ثروت یک فرد را در نظر بگیرید. احتمال این که میلیارد شویم، کم است اما صفر نیست و هزاران میلیارد در جهان داریم. در مقابل، شانس فقیر بودن خیلی بالاست. این توزیع را قانون توانی می نامیم و به دلیلی ناشناخته، همین توزیع در دیگر پدیده های روزمره دیده می شود. تمام ردهبندی های ورزشی که ما تحلیل کردیم، از قوانین توانی پیروی می کنند.»
این پژوهشگران که از دانشگاه هواژونگ-نرمال، لونام یونیورسیت، یونیورسیت دومین و موسسه ریاضی در علوم ماکس پلانک بوده اند، متوجه شدند که ردهبندی های ورزشی با قاعده ای کلی به نام اصل پارتو[2] سازگار هستند. این قانون که به آن 80-20 نیز می گویند، بیان می کند: برای بسیاری از رویدادها، تقریبا 80 درصد معلول ها از 20 درصد علت ها ناشی می شوند. ویلفردو پارتو[3] این اصل را در سال 1906 پس از آن بیان کرد که فهمید 20 درصد از جمعیت ایتالیا صاحب 80 درصد سرزمین ایتالیا هستند. او همین قانون را در کشورهای دیگر یافت. در همه ورزش های تحلیل شده نیز 20 درصد از بازیکنان، 80 درصد کل امتیازها را کسب کردند.
دکتر لی می گوید:«ما همه می خواهیم بهترین یا یکی از بهترین ها باشیم. یک بازرگان می خواهد بیل گیتس باشد یا یک تنیسباز می خواهد راجر فدرر باشد. ایده ردهبندی در همه جای جوامع انسانی دیده می شود و ما فهمیده ایم که در بعضی از ورزش ها هم قانون مشابهی بر ردهبندی ها حکمفرماست.»
منبع:
Physicists reveal striking similarities in sporting performance, 21 September 2012, link
مرجع:
Universal scaling in sports ranking, Weibing Deng et al, 2012 New J. Phys. 14 093038, link