همانند خورشید که در طول شبانه‌روز به طور منظم طلوع و غروب می‌کند، سطح انسولین نیز به طور دوره‌ای در بدن بالا و پایین می‌رود. مطالعات جدید نشان می‌دهند که به هم زدن این چرخه می‌تواند موجب ابتلا به چاقی و دیابت شود.

بدن بسیاری از افراد از یک ساعت زیستی به نام ریتم شبانه‌روزی پیروی می‌کند. این ساعت زیستی دمای بدن، فشار خون و ترشح بسیاری از هورمون‌ها را کنترل می‌کند. با این حال تاکنون کسی نتوانسته بود نشان دهد که انسولین- هورمونی که چگونگی استفاده بدن از قند و تبدیل آن به انرژی را کنترل می‌کند- نیز دارای یک چرخه روزانه است. محققان دانشگاه وندربیلت در نشوایل با انجام آزمایش بر روی موش‌ها دریافته‌اند که این جانوران نسبت به اثرات انسولین در برخی از ساعات شبانه‌روز حساس‌تر هستند. به هم ریختن ساعت زیستی جانوران با افزایش و کاهش روزانه هورمون‌ انسولین تداخل می‌کند و موش‌ها را در معرض ابتلا به چاقی قرار می‌دهد.

اگر این یافته درباره انسان‌ها نیز صادق باشد، می‌توان اضافه وزن و سایر مشکلات جسمی افرادی را که در شیفت‌های شبانه کار می‌کنند با کمک آن توضیح داد. این کشف همچنین می‌تواند وجود اپیدمی چاقی را در میان افرادی که تا دیر وقت می‌خوابند و وعده‌های غذایی خود را در زمان نامناسب صرف می‌کنند توضیح دهد.

آن‌طور که کارل جانسون (Carl Johnson) زیست‌شناس به عنوان یکی از رهبران این مطالعه جدید می‌گوید: «بیشتر مردم همواره بر این باور بوده‌اند که باید سطح انسولین خون در تمامی ساعات شبانه‌روز ثابت نگه شود. اما به نظر می‌رسد که اعضای بدن از چنین قانونی پیروی نمی‌کنند.» وی همچنین تاکید می‌کند که بیشتر فرآیندهای بدن از قاعده موجود در طبیعت که ناشی از بالا و پایین رفتن منظم خورشید است پیروی می‌کنند.

جانسون و همکارانش به منظور یافتن ریتم طبیعی انسولین در بدن یک «گیره انسولین» در بدن موش‌ها تعبیه نمودند. این گیره، گلوکز یا انسولین را در ساعات مشخص وارد بدن موش‌هایی می‌کرد که آزادانه در قفس خود در حال فعالیت بودند. اندازه‌گیری مقدار انسولین یا گلوکز مورد نیاز برای ثابت نگه داشتن قند خون موش‌ها به محققان نشان داد که این جانواران در هر زمان مشخص از شبانه‌روز چه پاسخی به این هورمون می‌دهند.

از آنجا که موش‌ها در طول روز می‌خوابند و فعالیتشان هنگام شب آغاز می‌شود، بنابراین به طور طبیعی در هنگام روز حساسیت کمتری نسبت به انسولین دارند. اما اگر با دستکاری ژنتیکی گروهی از موش‌ها ساعت زیستی آن‌ها را به هم بزنیم، این موش‌ها از چرخه منظم انسولین پیروی نخواهند کرد. این موضوع در مورد موش‌هایی که ساعت زیستی آن‌ها با قرار دادنشان در نور ثابت دچار اختلال شده است نیز صدق می‌کند. هر دو گروه نسبت به موش های نرمال مقاومت بیشتری به انسولین از خود نشان می‌دهند که از نشانه‌های ابتلا به دیابت است.

همچنین موش‌هایی که ساعت زیستی آن‌ها دچار بی‌نظمی شده است، علی‌رغم خوردن غذایی برابر با غذای سایر موش‌ها به تدریج دچار چاقی می‌شوند. این محققان همچنین دریافتند که دادن غذاهای پرچرب به موش‌های نرمال می‌تواند باعث از کار افتادن یا به هم ریختن ساعت زیستی آن‌ها شود.

آن‌طور که ساتکیداناندا پاندا (Satchidananda Panda) زیست‌شناس علوم ژنتیک از موسسه تحقیقات زیست‌شناختی سالک (Salk) در لاژولا کالیف می‌گوید، این یافته‌ها بدان معناست که چنانچه زمان خوردن غذا بر زمان افزایش حساسیت بدن نسبت به انسولین منطبق باشد، می‌تواند از موش‌ها در برابر بیماری دیابت محافظت کند. او همچنین اضافه می‌کند که اختلالات مزمن در ساعت زیستی می‌تواند باعث افزایش مقاومت بدن نسبت به انسولین شده و منجر به ابتلا به دیابت گردد.

رندی نلسون (Randy Nelson) عصب‌شناس مرکز تحقیقات پزشکی وکسنر (Wexner) در دانشگاه ایالتی اوهایو در این رابطه می‌گوید: «مردمی که دوست دارند ساعت بیولوژیکی بدنشان را برای هماهنگ شدن با زندگی مدرن تغییر دهند دارای شانس کمی برای داشتن زندگی سالم هستند.» وی همچنین اضافه می‌کند: «پس از میلیون‌ها سال عادت کردن به ریتم طبیعی جهان، ژن‌هایی که ساعت زیستی ما را مطابق با قواعد طبیعی تنظیم می‌کنند کاملا در ما نهادینه شده‌اند. بنابراین افراد برای آنکه از ساعت زیستی خودشان محافظت کنند، علاوه بر اجتناب از خوردن شام در زمان دیر وقت باید از چراغ شب قرمز کم نور در شب استفاده کنند. چرا که نور قرمز همانند نور سفید و آبی باعث به هم ریختن ساعت زیستی نمی‌شود.»

با این حال از نقطه نظر جانسون هنوز نمی‌توان این یافته‌ها را به انسان نیز تعمیم داد. آن‌طور که او می‌گوید: «اگرچه خوردن ناهار در وقت مناسب و پرهیز از خوردن شام پس از یک ساعت معین در شب برای سلامتی بسیار مفید است، اما مردم نباید انتظار داشته باشند که صرفا با تغییر زمان غذا خوردنشان مقدار زیادی از وزن خود را کم کنند. چرا که استفاده از رژیم‌های غذایی کم ارزش و فقدان فعالیت بدنی کافی مهم‌ترین عوامل گسترش چاقی در جهان امروز هستند.»

منبع:http://www.sciencenews.org/view/generic/id/348560/description/Insulin_levels_wax_and_wane_daily