همان‌گونه که در طول یک چرخه، ماه در آسمان رفته‌رفته کامل (بدر) می‌شود و سپس رو به ناپدیدشدن (محاق) می‌گذارد، خواب انسان‌ها نیز همگون با این آهنگ، دچار دگرگونی‌هایی می‌شود.

پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که ماهِ کامل خواب را از انسان‌ها می‌گیرد، حتی اگر در آزمایش‌گاهی بدون پنجره قرار گرفته و از نور ماه محافظت شده باشند.

پژوهش‌گران 25 ماه جولای در مجله‌ی زیست‌شناختی روز (Current Biology) گزارشی منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد در مقایسه با دیگر شب‌های چرخه‌ی ماه، در طول 4 شبی که ماه کامل است، چُرت انسان‌ها سبک‌تر است. نویسندگان این مقاله چنین پیش‌نهاد می‌کنند که شاید انسان‌ها ساعتی درونی دارند که چرخه‌ی ماه را پی‌گیری می‌کند، سامانه‌ای بسیار همانند ساعت زیستیِ 24 ساعته که با طلوع و غروب خورشید هماهنگ می‌شود.

کریستین کاجوچِن (Christian Cajochen) از دانش‌گاه بازِل در سوییس به همراه هم‌کارانش، نتایج پژوهشی درباره‌ی خواب را بازتحلیل کردند. این پژوهش که چندین سال به طول انجامیده بر روی 33 نفر صورت گرفته که هریک چندین روز را در رخت خواب، به حالت نیمه‌درازکشیده و در نوری ضعیف و ثابت گذرانده‌اند. با نگاه‌کردن به نتایج مربوط به دومین شبِ اقامتِ این افراد، پژوهش‌گران دریافتند که در نزدیکیِ زمانِ کامل‌شدنِ ماه، به خواب‌رفتنِ این افراد 5 دقیقه بیش‌تر از شب‌های دیگر طول می‌کشد و هم‌چنین خواب آن‌ها در مقایسه با شب‌های دیگر، سبک‌تر و نزدیک به 20 دقیقه کوتاه‌تر است.

اعضای این گروه پژوهشی از اینکه پرده از راز آهنگِ ماه برداشته‌اند، هیجان‌زده بودند اما Cajochen در ابتدا نسبت از انتشار این یافته‌ها روی‌گردان بود. او می‌گفت: «اگر قضیه‌ی ماه را منتشر کنی به عنوان دیوانه و مجنون تو را کنار می‌گذارند. دیگر تو را به دید یک پژوهش‌گرِ جدی در زمینه‌ی خواب نمی‌نگرند».

اما دیگر پژوهش‌گران این کار پژوهشی را ستودند. کنِث رایت (Kenneth Wright) پژوهش‌گر خواب از دانش‌گاه کلورادو بولدِر می‌گوید: «این پژوهش تحتِ شرایطِ کاملاً کنترل‌شده‌ی آزمایش‌گاهی انجام شده است. این نخستین بررسی آزمایش‌گاهی برای آشکارسازی تاثیر ماه بر روی خواب انسان است».

این نتایج نیاز به توضیح بیش‌تری دارد. بنا به گفته‌ی Cajochen، تغییرات در نیروی گرانشی ماه، ضعیف‌تر از آن است که بر بدن انسان تاثیر بگذارد. فرضیه‌ی او این است که انسان ساعتِ زیستیِ درونی دارد که خود را با فاز ماه (در حرکت دورانی به دور زمین) هماهنگ می‌کند.

پیش از آغاز بررسی‌ها، افراد شرکت‌کننده در این آزمایش در معرض نور قرار گرفته‌اند. توجه به این موضوع می‌تواند توجیه دیگری برای برهم‌خوردن خواب آن‌ها به دست دهد، و آن این‌که قرارگیری این افراد در معرض نور ممکن است ساعت زیستی آن‌ها را برهم زده باشد. همین کافی‌ست که خواب این افراد در محیط آزمایش‌گاه دچار اختلال شده باشد. همان‌گونه که دیوید دینجِس (David Dinges) پژوهش‌گر خواب از دانش‌گاه پنسیلوانیا می‌گوید: «ساعت زیستی انسان به ویژه به (میزان) نور در شب، حساس است. بنابراین افزایش نور ماه پیش از انجام بررسی‌ها می‌تواند ساده‌ترین دلیل برای دگرگونی‌های به وجود آمده در خواب این افراد باشد».

Dinges هم‌چنین توضیح می‌دهد که پژوهش‌گران درباره‌ی پاسخ این پرسش هنوز مطمئن نیستند که چرا انسان‌ها باید در طول روندِ تکاملیِ خود، به ساعتی زیستی دست یافته باشند که خود را با آهنگ حرکت ماه در آسمان، تنظیم می‌کند. درحالی‌که بسیاری از موجودات آب‌زی از چنین ساعت زیستی برخوردارند تا بتوانند رخ‌دادِ کشندها (جزر و مد) و جریان‌های کشندی را به طور دقیق پی‌گیری کنند. وی می‌افزاید: «ساعت خود را تنظیم‌شده نگه‌دارید، به زودی پژوهش‌های بسیاری در راهند تا راز این ماجرا را افشا کنند».

منبع:  Full moon may mean less sleep