شن و ماسهی سواحل جزیرهی موریس پرده از وجود سرزمینی کهن برمیدارد.
بر اساس پیشنهاد یک مطالعهی جدید٬ بقایای غرقشده از یک قارهی کوچک باستانی ممکن است زیر آبهای بین ماداگاسکار و هند واقع شده باشد.
جزیرهی موریس را میتوان گواهی بر وجود چنین سرزمینی که مدتهای مدید از نظرها گم شده است٬ دانست. این جزیره٬ جزیرهای آتشفشانی در حدود ۹۰۰ کیلومتریِ شرق ماداگاسکار است. بگفتهی بیون جامتوایت (Bjørn Jamtveit)٬ زمینشناسی از دانشگاه اسلو٬ قدیمیترین سنگ بازالت که بر روی این جزیره وجود دارد مربوط به حدود ۸/۹ میلیون سال پیش است. تحلیل دانه به دانهی ماسههای ساحل٬ که جامتوایت و همکارانش از دو محل روی ساحل موریس جمعآوری کردهاند حدود ۲۰ زیرکون - بلورهای کوچک از سیلیکاتِ زیرکونیوم که در مقابل فرسایش یا تغییر شیمیایی فوقالعاده مقاوم است- را نشان میدهد که بسیار قدیمیترند.
به بیان جامتوایت٬ این زیرکونها درون گرانیت و یا سایر سنگهای آذرین حداقل ۶۶۰ میلیون سال پیش تبلور یافتهاند. یکی از این زیرکونها حداقل ۱/۹۷ میلیون سال عمر دارد.

باقیماندههای پوستهایاین مقاله همچنین حاکی از آن است که نه تنها یکی٬ بلکه بسیاری از قطعات پوستهی قارهای زیر کفِ اقیانوس هند قرار گرفتهاند. تحلیلِ میدان گرانشیِ زمین٬ نواحی گستردهی مختلفی را نشان میدهد که در آنها پوستهی کفِ دریا بسیار ضخیمتر از حد معمول است - حداقل ۲۵ تا ۳۰ کیلومتر ضخامت به جای ضخامتهای عادی که در حدود ۵ تا ۱۰ کیلومتر است. چنین خواص غیرعادیِ پوستهای ممکن است یادآور یک سرزمینی باشد که این تیم آن را موریتیا لقب دادهاند که بر طبق پیشنهاد آنان٬ وقتی چاکشدگیِ زمینشناختی و گستردهشدن کفِ دریا٬ پیشرفت سریع شبهقارهی هند میلیونها سال پیش را روانه کردهاند٬ از ماداگاسکار شکافته شده است. محققان حدس میزنند که کشیدگیها و نازکشدگیهای متناوبِ پوستهی این ناحیه موجب غرقشدن قطعاتِ موریتیا شده است که باهمدیگر یک جزیره و یا مجمعالجزایر را در حدود سه برابر اندازهی جزیرهی کرت (بزرگترین جزیرهی یونانی) تشکیل میداده است.این تیم جمعکردن شن و ماسهها را بجای ساییدنِ سنگهای محلی انتخاب کرده تا آن زیرکونهایی که به شکل ناخواسته در تجهیزات سنگخردکن از مطالعات قبلی به دام افتاده٬ نمونههای تازهی آنان را آلوده نکند. جامتوایت اشاره میکند که نزدیکترین برون زدگی از پوستهی قارهای٬ که توانسته زیرکونهای موریس را تولید کند٬ بر روی ماداگاسکار قرار دارد؛ بسیار دورتر از یک دریای عمیق. بعلاوه زیرکونهایی که از موریس آمدهاند بسیار دورتر از آن هستند که توسط انسان به آنجا برده شده باشند.به گفتهی کونال مک نیاکایل٬ زمینشناسی از دانشگاه آکسفورد انگلستان: «هیچ منبع محلی واضحی برای این زیرکونها وجود ندارد.» به بیان رابرت دانکن٬ زمین شناس دریایی از دانشگاه ایالتی اورگان در کوروالیس (Corvallis): «همچنین به نظر نمیرسد که چنین زیرکونها به وسیلهی باد به موریس رانده شده باشند.» وی میافزاید:« بعید است که آنها حاصلِ دمش باد باشند٬ بلکه آن ها احتمالاً خیلی بزرگتر از آن بودهاند تا چنان اتفاقی بیافتد.»مک نیاکایل در همکاری که با News & Views article داشته [2] اشاره میکند که حوزهی اقیانوسهای دیگر در سراسر جهان ممکن است میزبان مشابه خوبی برای یادآوریِ «قارهی اشباح» غرقشده باشند. وی پیشنهاد میکند که تنها بررسی جزئیات کف اقیانوس٬ که شامل تحلیل زمینشناختیِ سنگهای آن است٬ خواهد توانست روشن کند که موریتیای متلاشی شده و یا غرقشده دوست نزدیکی داشته یا نه.نویسنده:سد پرکینز (Sid Perkins) مراجع:۱.
Torsvik, T. H. et al. Nature Geosci. 6, 223–227 (2013
۲.
Mac Niocaill, C. Nature Geosci. 6, 165–166 (2013
منبع:
نویسنده خبر: بهنام زینالوند فرزین