مطالعه جدیدی نشان می‌دهد که آب گیرافتاده در داخل ماه منشا یکسانی با آب روی زمین دارد. این مطالعه می‌گوید پس از ‌آن‌که ماه با برخوردی عظیم در ۴.۵ میلیارد سال پیش شکل گرفت، منبع عظیمی از آب زمین را تصرف کرد. دیوید استیونسون (David Stevenson) پژوهشگر سیاره‌ای از کلتک می‌گوید: «این نتیجه مهم و شگفت‌انگیز است.»

این یافته‌ها از آزمایشگاه زمین‌شیمیدان آلبرتو سال (Alberto Saal) ‌از دانشگاه براون بیرون آماده که پنج سال اخیر را تلاش کرده تا ثابت کند ماه به صورت خشک متولد نشده است. در این مطالعه جدید که در ۱۹ اردیبهشت به چاپ رسیده، سال و گروهش آب موجود در دو سنگ از ماه را تحلیل کردند که در دهه ۱۹۷۰ توسط فضاپیمای آپولو به زمین آورده شده‌اند. سنگ‌ها احتمالا از ماگمای مدفونی شکل گرفته‌اند که طی فوران‌های آتشفشانی در ابتدای عمر ماه به سطح آن آمده‌اند. درون سنگ‌ها کره‌های کوچکی از گدازه‌های سخت‌شده درون بلورها قرار دارند که اجازه نداده‌اند آب از سنگ‌ها خارج شود.

این گروه با اندازه‌گیری غلظت هیدروژن و دوتریم (هیدروژنی با یک نوترون اضافی) آب درون سنگ‌ها را تحلیل کردند. نسبت این دو ایزوتوپ نشانگر منشا آب درون منظومه شمسی است. آب روی سیاره‌های غول‌پیکر گازی و اکثر دنباله‌دارهایی که در خارج از منظومه‌ شمسی شکل گرفته‌اند، نسبت دوتریم به هیدروژن بالایی دارند در حالی که آب‌ زمینی نسبت کمتری دارد.

شگفت‌آور آن‌که نسبت دوترویوم-هیدروژن نمونه‌های ماه بسیار شبیه آب روی زمین و شهابسنگ‌هاست. یعنی آب روی زمین و ماه از برخوردهای شهابسنگ‌های یکسانی شکل گرفته‌اند. سال می‌گوید:‌«مخزن آب و ماه یکسان بوده است.»

البته همه موافق نیستند. فرانسیس آلباردی (Francis Albarede) زمین‌شیمیدانی از اکول نرمال سوپریور در لیون فرانسه اشاره دارد که صخره‌های تحلیلی نسبت به دیگر سنگ‌های آورده توسط آپولو، آب و مولکول‌های فرّار بیشتری دارند. او می‌گوید که هیچ راهی برای اثبات این نکته وجود ندارد که ترکیب این سنگ‌ها همسان با ترکیب اولیه ماه کودک است: «این نمونه‌ها قابل اتکا نیستند. فکر نمی‌کنم این سنگ‌ها نماینده داخل ماه باشند، بنابراین فکر نمی‌کنم بتوانیم چیزی درباره محتوای آب ماه بگوییم».

اگر تعبیر سال معتبر باشد، معضل دیگری نیز به مسئله شکل‌گیری ماه افزوده می‌شود. محبوب‌ترین فرضیه این است که شی‌ غول‌پیکر – مثلا به اندازه مریخ – ۴.۵ میلیارد سال پیش به زمین اولیه برخورد کرد. مسئله اینجاست که در آن دماهای زیاد (بیش از ۵۰۰۰ درجه سانتی‌گراد) تمام آب موجود روی زمین و شی برخوردی باید تبخیر شود و بنابراین ماه باید خشک باشد (زمین می‌توانسته بعدها توسط برخوردهای شهاب‌سنگی آب به دست آورده و به خاطر جو ضخیم آب را حفظ کند). اما نتایج جدید سال او را قانع کرده آب باقیمانده در سنگ‌های ماه از زمین آمده‌اند و به طریقی در برخورد حفظ شده‌اند.

استیونسون موافق است که این سناریو معنادارترین سناریو فعلی است اما اشاره می‌کند که اندازه‌گیری‌های عجیبی صورت گرفته که باید تشریح شوند. برای مثال، ماه در مقایسه با زمین پتاسیم بسیار کمی دارد، عنصری که همانند آب باید بعد از برخورد تبخیر شده باشد. چرا پتاسیم ناپدید شده اما آب که سبک‌تر و فرّارتر است، باقی ‌مانده است؟

او می‌افزاید: «هیچ داستانی برای شکل‌گیری ماه وجود ندارد که دانسته‌های ما را برآورده کند. همین چیزهاست که علم را جلو می‌برد.»

منبع: Moon's water may have earthly origins

مرجع: Hydrogen isotopes in lunar volcanic glasses and melt inclusions reveal a carbonaceous chondrite heritage.