در تلاش برای مطالعه موشکافانه ترِ فسیل های بجا مانده از بدن حیوانات منقرض شده، یک گروه بین المللی از دانشمندان روش نوینی را پیشنهاد داده اند که جزئیات رنگدانه های باقیمانده در فسیل پَر ، پوست و فلس های این جانوران را نمایان می کند.

روش اشعه ایکس غیر ویرانگر (مخرب) از اشعه ایکسِ قویِ تولید شده از سنکروترون در دِپارتمان انرژی اِسلَک آمریکا برای نمایان ساختن رَد اجسام ریز فلزی جامانده داخل بافت های نرم استفاده می کند. این فن آوری می تواند پنجره ای رو به مکانیزم استتار که احتمالا سیر تکاملی دایناسور ها و سایر حیوانات را شکل داده است، باز کند.

در سال های اخیر دانشمندان از روش اسکنِ میکروسکوپِ الکترونی برای یافتن جزئیات رنگدانه ها استفاده کرده اند. آنها لکه های سیاهِ روی فسیل ها را مورد مطالعه قرار داده اند. بنظر می رسید که لکه های سیاه کروی حاوی رنگدانه های قهوه ای مایل به سرخ هستند، در حالیکه لکه های تخم مرغی شکل حاوی رنگدانه های قهوه ای مایل به سیاه هستند. این روش نیازمند خراش دادن فسیل های با ارزش است و البته رنگدانه ها را تنها در ناحیه کوچکی نمایان می کند.

در مقابل، اشعه ایکسِ قویِ تولید شده از سنکروترون می تواند تمام فسیل را بدون آسیب رساندن به آن، اسکن کند. این روش قادر به اسکن کردن مقدار زیادی از رنگدانه ها در یک لحظه است؛ حتی وقتی لکه های سیاه خودشان محو شده باشند. یافتن مس نشان دهنده ی وجود رنگدانه های قهوه ای تیره مایل به سیاه است. اما از آنجا که مس در کراتین های بدون رنگدانه هم وجود دارد، تیم تحقیقاتی تأیید کرد که پروتئین هایی که از بال های فسیلی بدست می آیند، دو عنصر رنگدانه ای دیگر، روی و کلسیم را نیز دارا می باشند. سایر اسکن ها نشان می دهد که مس بگونه ای با اتمهای دیگر متصل است که اطمینان می دهد که از یک منبع آلی است. به این معنی که جزئی از بال پرنده است و مانند دیگر مواد معدنی غیر آلی در زمان فسیل شدن به بال نچسبیده است.

با اسکن کردن ساختار استخوانی بال یک پرنده که در حدود 120 میلیون سال پیش می زیسته است، تیم پژوهشی دریافت که تاریکترین ناحیه  در قسمت پَر دار بال و در انحنای بال قرار دارد. بقیه قسمت های بال احتمالا سفید یا رنگی با رنگدانه های متفاوت بوده اند.

برای اطمینان از درستی نتایج بدست آمده از اسکن این فسیل ها،  پژوهشگران حیواناتی را که به تازگی از بین رفته اند اسکن کردند و علائم شیمیایی مشابهی را یافتند. برای مثال، رنگدانه های بدست آمده از اسکن یک ماهی مرکب فسیل شده دقیقا مشابه نوع تازه آن بود.

یکی از پژوهشگران دانشگاه منچستر معتقد است این گام اول است و از این پس پژوهش ها به سمت یافتن تیره گی های ریز تر و رنگ آمیزی های ظریف تر پیش می رود. به گفته ی یکی دیگر از پژوهشگران که مدیر موسسه دیناسور در موزه تارخ طبیعی لوس آنجلس است، هنگامیکه این فن آوری پیشرفته تر شود، می تواند طبقه بندی از ویژگی های مهم را ارائه دهد. با داشتن اطلاعات بیشتر، پژوهشگران می توانند میان قطعات بجا مانده از جانوران بر اساس الگوی رنگی آنها تمایز قائل شوند، حتی اگر شکل ظاهری استخوان آنها بسیار شبیه بهم باشند.

منبع:  http://www.nature.com/news/2011/110630/full/news.2011.394.html