در حدود 460 سال نوری آن طرف‌تر در صورت فلکی قنطورس، یک صفحه‌ی ضخیم غبار دور یک ستاره‌ی جوان به نام TYC 8241 2652 1 می‌چرخید؛ در فضایی که در آن سیارات صخره‌ای مانند سیاره­ی خودمان به‌وجود می‌آمدند. اما ناگهان در کم‌تر از دو سال، صفحه به طور کامل محو شد. این، مشاهده‌ای نامتداول است که ستاره‌شناسان این روزها گزارش می‌کنند. جالب‌تر آن‌که ممکن است، در منظومه‌ی شمسی خودمان هم همین اتفاق افتاده باشد.

منظومه‌ی TYC 8241 2652 1 ی یک میلیون ساله، پیش از سال 2009 به روغن‌سوزی افتاده‌بود؛ و غبار پیرامونش در محدوده‌ی فروسرخ با طول موج ده میکرونی تابش می‌کرد، یعنی اینکه گرم و در نزدیکی ستاره بوده است؛ به همان نزدیکی که مثلا ٌ در مورد خورشید خودمان، سیاره‌های چهارگانه‌ی ابتدایی به‌وجود آمده‌اند. داده‌های به دست آمده از پرتوهای فروسرخ نشان می‌دهند که دمای غبار 180 درجه‌ی سلسیوس و فاصله‌اش تا ستاره­ همان اندازه بوده که فاصله‌ی عطارد تا خورشید.

تا ژانویه‌ی 2010 دیگر تمام تابش فروسرخ صفحه‌ی غبار تمام شده بود. کارل مریس، ستاره‌شناس از دانش‌گاه کالیفرنیا در سن‌دیگو می‌گوید: «تا به حال چنین چیزی ندیده بودیم» ... «عجب بدبیاری... تا امروز همه اشتباه می‌کردیم؟» اما مشاهدات بعدی، هم با ماه‌واره‌های فروسرخ و هم با تلسکوپ‌های زمینی این کشف غافل‌گیرکننده را تأیید ­کردند.... «بله صفحه رفته بود.»

ملیس و هم‌کاران، یافته‌های خود را در Nature اعلام کردند؛ هرچند علتش را نمی‌دانستند. ملیس می‌گوید «وضعیت ناجوری‌ست؛ حتی پیش‌بینی‌اش را هم نمی‌کردیم.» او می‌گوید که هیچ شیئی هم نمی‌توانسته در تمام این دو سال دیسک تابان را پوشانده باشد، مگر آن‌که بسیار بزرگ بوده باشد. و بویژه این‌که خود ستاره محو نشده است.

ملیس گمان می‌کند که پیش‌تر برخوردی میان دو جسم، مثلا ً دو شهاب‌سنگ، دو سیارک و یا حتی دو سیاره که دور ستاره می‌چرخیده­اند، ذرات غبار تابان را تولید کرده است. و بعد از آن، یا نور ستاره غبار را به بیرون از منظومه رانده، یا غبار در ستاره فرو رفته است.

اسکات کانیان ستاره‌شناس از مرکز نجوم هاروارد-اسمیتسون در کمبریج می‌گوید «اتفاق جالبی‌ست.»... «مطمئنا ً مشاهدات دقیق‌اند، اما بسیار هم عجیب است که تمام غبار این صفحه‌ها به یک‌باره ناپدید شود. دشوار است که بفهمیم دقیقا ً چه اتفاقی افتاده است.»

جورج ریک ستاره‌شناس از دانش‌گاه آریزونا در توسان اضافه می‌کند «این یک نگاه کاملا ً تازه به فرآیندهای آشوب‌ناک  و پر تلاطمی‌ست که مثلا ً در شکل‌گیری ماه رخ داده‌اند و احتمالا ً در تولد سیاره‌های نزدیک به ستاره در منظومه‌های دیگر نیز در جریانند. او می‌گوید این کشف نشان می‌دهد که چه خواهد شد اگر اجزای منظومه‌های سیاره‌ای در حال رشد، با هم برخورد کنند.» گروه او تابش فروسرخ ملایم‌تری در دو ستاره‌ی پیرتر مشاهده کرده‌اند، که  نشان می‌دهد احتمالا ً در آنجا نیز اتفاق مشابهی رخ می‌دهد.

این کشف سرنخ‌های تازه‌ای از تلاطم همراه شکل‌گیری زمین به دست می‌دهد. به طور خاص، زمین تنها سیاره­ از سیاره‌های چهارگانه­ است که قمر بزرگی دارد، که احتمالا ً با جزر و مدش به پیشرفت حیات کمک کرده، چرا که مظاهر آن را از دریا به خشکی رانده است. اما هم‌چنان کسی نمی‌داند که چگونه بسیاری سیارات مانند زمین ماه‌واره‌های بزرگ را درگیر می‌کنند. زمانی‌که شیئی به اندازه‌ی مریخ به زمین برخورد کرد، ماه متولد شد؛ در برخوردی که احتمالا ً با آن غبار بسیاری به فضا فوران کرد. مشاهدات تازه می‌گویند که این غبار ممکن است به سرعت  محو شده باشد.

به هر روی، ملیس با تنها یک بار مشاهده‌ی ناپدید شدن غبار نمی‌داند که این پدیده چقدر کلی‌ست . گروه او در پی مشاهده‌ی دوباره‌ی این ستاره و موارد مشابه‌اند. او می‌گوید «باید صبر کنیم و ببینیم که آیا به مورد دیگری برمی‌خوریم.»

منبع:

http://news.sciencemag.org/sciencenow/2012/07/poof-planet-forming-disk-vanishe.html?ref=hp