بیش از صد سال از تولد نظریه‌ی کوانتومی می‌گذرد؛ اما بنابر یک نظرسنجی که این روزها در arXiv آمده‌است، حتی خبره‌گان هم درباره‌ی مفهوم آن سردرگم‌اند. در این نظرسنجی شماری از پرسش‌های رایج مورد بحث قرار گرفته‌اند.

آنتون زیلینگر ِ فیزیک‌پیشه، از هم‌کاران (به‌ گونه‌ای طنزآمیز) درباره‌ی تفسیر‌های متضادشان از فیزیک کوانتومی پرسیده‌است.

یک نظرسنجی زبانی از ۳۳ اندیش‌مند برجسته‌ی نظریه‌ی کوانتومی نشان می‌دهد که در پاسخ به برخی پرسش‌ها، چند دیدگاه کاملا متفاوت وجود دارد.
به عنوان مثال، در برخی موارد، دو گروه بیش‌تر آرا را داشتند؛ دسته‌ای که می‌گویند «ویژه‌گی‌های اجسام فیزیکی پیش و مستقل از اندازه‌گیری تعیین شده‌اند» و دیگرانی که می‌گویند «هرگز تعیین نمی‌شوند.» و باوجود این دیدگاه شناخته‌شده‌ که مشاهده‌ی یک سامانه‌ی کوانتومی نقشی کلیدی در تعیین رفتار آن دارد، ۲۱٪ حس می‌کنند «مشاهده‌گر نباید نقشی اساسی داشته‌باشد.»
آنتون زیلینگر از دانش‌گاه Vienna که این دیدار و نظرسنجی را در جولای 2011 در اتریش ترتیب داده‌است، می‌گوید «درواقع کاملا غافل‌گیر شدم که چنان توافقی در مورد برخی پرسش‌ها وجود داشت.»
در این ملاقات که تحت حمایت بنیاد Templeton درWest Conshohocken  ِPennsylvania بود، فیزیک‌دان‌ها، ریاضی‌دان‌ها و فیلسوف‌هایی که به مفهوم نظریه‌ی کوانتومی علاقه‌مندند گرد هم آمدند. زیلینگر به هم‌راه ماکسیمیلیان ایکلوشر از دانش‌گاه Portland، Oregon و Johannes Kofler در موسسه‌ی نور کوانتومی ِ Max-Planck در آلمان، این نظرسنجی را که در آن به هر شرکت‌کننده ۱۶ پرسش چندگزینه‌ای پیرامون مسائل بنیادی نظریه‌ی کوانتومی داده‌شد، طراحی کرده‌اند.
از همان نخستین روزهای نظریه‌، تفسیرهای گوناگون هیجان‌آور بودند؛ اما زیلینگر و هم‌کاران‌ش باور دارند که این نخستین بار است که گستره‌ی وسیعی از نظرات خبره‌گان بررسی می‌شوند. نظرسنجی پیشین که به سال ۱۹۹۷ در یک کارگاه مکانیک کوانتومی، در Baltimore برگزار شد، از شرکت‌کننده‌گان تنها پرسیده‌شد که کدام تفسیر از نظریه‌ی کوانتومی را بیش‌تر می‌پسندند.
احتمالا مشهورترین بحث پیرامون معنای نظریه‌ی کوانتومی میان آلبرت آینشتاین و طرف‌هایش به‌ویژه فیزیک‌دان دانمارکی، نیلز بور، بر سر این پرسش که آیا جهان اصولا احتمالی‌ست یا معین، بوده‌است. یکی از مواردی که در نظرسنجی جدید می‌توانست نتایجی به دنبال داشته‌باشد، این بود که آینشتاین اشتباه می‌کرد.
بور، به همراه ورنر هایزنبرگ، نخستین تفسیر جامع از نظریه‌ی کوانتومی را در ۱۹۲۰ ارائه دادند: این تفسیر را کوپنهاگی می‌نامند؛ و در آن پیشنهاد می‌شود که جهان فیزیکی شناختنی نیست و به بیانی تعیین شدنی نیست، و تمام واقعیت معنادار آن چیزی‌ست که با آزمایش بدان می‌رسیم. همانند ملاقات پیشین در بالتیمور، در نظرسنجی اتریشی نیز تفسیر کوپنهاگی نسبت به دیگران بیش‌تر مورد پسند بود؛ اما تنها با ۴۲٪ آرا. اسکلوشر می‌گوید: در گذشته شمار گزینه‌ها پایین بود، اما این روزها «زیرنظریه‌» های فراوانی داریم.

نگاهی به ناشناخته‌ها

شاید یکی از سنگین‌ترین یافته‌های نظرسنجی این باشد؛ با وجود آن‌که نظریه‌ی کوانتومی یکی از پربارترین و دقیق‌ترین نظریه‌های این‌روزهای دانش است، تفسیر آن همانند آغازش پرهرج‌ومرج است. اسکلوشر می‌گوید: «با وجود چند پیشرفت بنیادین در فیزیک کوانتومی، از نظریه‌ی کوانتومی اطلاعات گرفته تا آزمایش‌هایی که پدیده‌های کوانتومی را برای اشیا بزرگ‌تر نیز نشان می‌دهند، واقعا چیزی تغییر نکرده‌است.» ... «برخی می‌اندیشند که شاید پیشرفت‌ها مردم را به سویی جلو ببرند؛ اما شاهدی بر آن وجود ندارد.»
او می‌گوید اما پیرامون برخی پرسش‌ها هم گفت‌وگوی خوبی داشتیم. «بیش از دو-سوم براین باوراند که هیچ حد بنیادینی بر نظریه‌ی کوانتومی نیست –همه‌ی اجسام، هر چه‌قدر هم که بزرگ باشند، می‌توانند مانند گربه‌ی شرودینگر در برهم‌نهی‌های کوانتومی قرار می‌گیرند. بنابراین دوران محدود شدن ِ گستره‌ای که نظریه‌ی کوانتومی در آن دست‌اندرکار است، به قلمرو اتمی، دیگر به پایان رسیده‌است.»

از دیگر دیدگاه‌های قابل‌توجه این بودند که ٪۴۲ فکر می‌کردند ۱۰ تا ۲۵ سال طول خواهدکشید تا یک رایانه‌ی کوانتومی کارا ساخته‌شود، در حالی که ٪۳۰، ۲۵ تا ۵۰ سال را تخمین زدند؛ و بیش از همه نقش اندازه‌گیری در نظریه‌ی کوانتومی مورد بحث بود –که چه‌گونه و چرا اندازه‌گیری خروجی‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد- که رأی‌ها را بسیار پراکنده کرد؛ ٪۲۴ آن را یک دشواری فرساینده و ٪۲۷ یک «شبه‌مساله» نامیدند.
زینگلر و همکاران ادعا نمی‌کنند که نظرسنجی‌شان موشکافانه یا لزوما بازتابی از دیدگاه تمام پژوهش‌گران کوانتومی‌ست. جان پرسکیل، یک متخصص در نظریه‌ی اطلاعات کوانتومی در موسسه‌ی فنی California، در  Pasadena شک دارد که «یک نظرسنجی گسترده‌تر از فیزیک‌دان‌ها، نتایج متفاوتی داشته‌باشد.»
آیا این نظرسنجی‌ها مفید هستند؟ پرسکیل می‌گوید «نمی‌دانم». «اما سرگرم‌کننده‌اند.» اسکلوشر می‌‌گوید «شاید این واقعیت که نظریه‌ی کوانتومی کارش را تا این حد عالی انجام می‌دهد و سرسختانه در مقابل پاسخ دادن به پرسش‌های عمیق‌تر ما می‌ایستد، در خود درسی داشته‌باشد.» احتمالا روشن‌ترین پاسخ این بود که ٪۴۸ باور داشتند که در ۵۰ سال آینده هم‌چنان نشست‌هایی پیرامون بنیان نظریه‌ی کوانتومی وجود خواهد داشت.

منبع:

http://www.nature.com/news/experts-still-split-about-what-quantum-theory-means-1.12198