هر سال پروانگان شهریار از بخش‌های شمالی مکزیک مهاجرت گروهی خود را آغاز می‌کنند و به عرض‌های شمالی‌تر می‌آیند. عمر این پروانه‌ها آنقدر نیست که تمام سفر را زنده بمانند، اما گروه آن‌ها به سفر ادامه می‌دهد و سپس به مکزیک باز می‌گردد. دلیل چنین پدیده‌ای تاکنون یک راز بوده اما دانشمندان می‌گویند توضیحی برای آن یافته‌اند.

شهریارها در طی مهاجرت خود برای شهد توقف می‌کنند. پروانه‌ها آنقدر عمر نمی‌کنند تا یک سفر رفت و برگشت کامل را طی کنند، بنابراین این یک راز است که چگونه می‌فهمند چه وقت به سمت شمال بروند.

دانشمندان پاسخ رازی را یافته‌اند که مدت‌هاست آن‌ها را مشغول کرده: چه چیزی قطب‌نمای مهاجرت «پروانه‌ شهریار» (monarch butterfly) را می‌چرخاند؟ شاید هوای کمی خنک تمام نیازشان باشد! سپری کردن تنها ۲۴ روز در یک مرکز رشد آزمایشگاهی خنک، کافی است تا جهت پرواز پروانه از جنوب به شمال تبدیل شود.

بوم‌شناس حشرات، اورلی چیپ تیلور (Orley “Chip” Taylor) از دانشگاه کانزاس که در این پژوهش حضور نداشت، می‌گوید: «واقعا جالب و اندکی گیج‌کننده است؛ شاید شهریارها در دماهای گرم به دردسر بیافتند.»

بازمانده از یک زمستان سخت، یک شهریار پاره و چاک چاک در بهار به خانه باز می‌گردد.

در مهاجرت عظیم شهریارها در هر پاییز، میلیون‌ها پروانه از بخش‌های شمالی و مرکزی مکزیک برای فرار از سرمای زمستان رهسپار می‌شوند. پروانه‌های آرام گرفته در میان کوه‌های میچوآکان مکزیک به شاخه‌های درختان می‌چسبند و در کنار هم گرد می‌آیند تا سرما را به سر برند. نویسنده این تحقیق، استیون رپرت (Steven Reppert) از دانشگاه پزشکی ماساچوست در ورکستر می‌گوید: «آن‌ها به نوعی کنار هم می خوابند!» این کار محیط کوچکی است برای تحمل دماهای بالا و پایین.

مهاجرت به و گذران زمستان در مکزیک کار طاقت‌فرسایی است: سفر طولانی، رنگ پرتحرک سیاه و نارنجی شهریارها را کم فروغ و بالهایشان را پاره پاره می‌کند. رپرت می‌گوید: این مسافران کهن «جنگ زده هستند اما هنوز هم آماده به رزم‌اند». در بهار، وقتی شهریارها بازگشت خود را آغاز می‌کنند، «گرچه بال‌هایشان قوی است، همانند دیوانه‌ها پرواز می‌کنند و  بی هدف به پیش می‌روند.»  پروانه‌های خسته از سفر به اندازه کافی قوی هستند تا سفر به شمال را آغاز کنند، غذا بیابند و تجدید قوا کنند. آن‌گاه اولادشان سفر به خانه را تمام می‌کنند.

تاکنون پژوهشگران نمی‌دانستند که سفر شمالی را چه چیزی آغاز می‌کند و به عوامل محیطی چون دما یا تغییر طول روز ظنین بودند. گروه رپرت شهریارهای مهاجر به جنوب را مطالعه کردند که در شرق ایالت متحده به دام افتادند. دانشمندان گروهی از مهاجران را ۲۴ روز در مرکز رشد اسکان دادند و دما را تا ۴ درجه سلسیوس کم کردند. در این اثنا، افزایش اندک در نور روز را شبیه‌سازی کردند که شهریارها در زمستان مکزیک تجربه می‌کنند.

سپس پژوهشگران دو گروه را از خارج گرفتند و آن‌ها را یک به یک درون شبیه‌ساز پرواز گذاشتند – یک بشکه پلاستیکی سفید تا تحمل پرواز را اندازه بگیرند. در هر دو گروه، پروانگان زمستانی آزمایش به سمت شمال می‌روند. در واقع رپرت می‌گوید: «داده‌ها یکسان بودند.»

وقتی شهریارهای مهاجر به جنوب که در تگزاس گیر افتاده بودند و در آزمایشگاه تحت شرایط پاییزی نگهداری شدند – بدون هیچ پالسی از دمای سرد شبانه – وارد شبیه ساز پرواز شدند، به سمت جنوب پرواز کردند.

بومشناس کارن ابرهازر (Karen Oberhauser) از دانشگاه مینسوتا می‌گوید: «چنین چیزی عجیب است». وی پروانه‌های به دام افتاده را برای گروه رپرت فراهم کرد. او قانع شده که تنها ۲۴ روز دمای سرد کافی است تا جهت پرواز پروانه‌ها از جنوب به شمال تغییر کند. اما او درباره اثرات طول روز کنجکاو است.                                                                                                

گزارش‌ها می‌گویند شاید تغییرات طول روز نیز جهت پرواز را اصلاح کند اما «سرما عامل اصلی است.» گروه او امیدوار است بفهمد شهریارها دقیقا چگونه دما را حس می‌کنند.

منبع: Chill turns monarchs north

مرجع: Coldness triggers northward flight in emigrant monarch butterflies