پژوهشگران با استفاده از تصاوير لرزه شناسی، سناریوی متفاوتی را برای تشکیل نواحی بزرگ کوهستانی در آمریکای شمالی پیشنهاد داده‌اند. آن‌ها با نظاره دقیق در تخته‌سنگ‌های مدفون‌شده در اعماق آمریکای شمالی، به بازنویسیِ تاریخ باستانی لبه‌ی غربی قاره آمریکا دست زده‌اند.

برای چندین دهه زمین‌شناسان بر این باور بوده‌اند که زنجیره‌های کوهستانی که از آلاسکا تا مکزیکو کشیده شده‌اند٬ بخش‌هایی از سرزمینی هستند که از یک صفحه‌ی پوسته‌ای خراشیده شده‌‌است. این صفحه که به سمت غرب در حال حرکت بوده٬ فارالن (Farallon) نامیده می‌شود که به آمریکای شمالی نزدیک شده و در طی مدتی در حدود 200 میلیون سال به زیر آن فرورفته‌ است. اما مطالعه‌ای که در مجله‌ی نیچر [1] در ۳ آوریل انتشار یافته، سناریوی متفاوتی را برای تشکیل این نواحی پیشنهاد داده‌است. بر اساس این سناریو٬ جزایری که به شکل کمان بوجود آمده‌اند (شبیه آنچه در اقیانوس آرام غربیِ امروزی دیده می‌شود) ممکن است بر روی هم انباشت شده، بتدریج فرو رفته و تخته‌سنگ‌های مدفون‌شده‌ی امروزی را تشکیل داده باشند. سپس با حرکت آمریکای شمالی به سوی غرب، این نواحی از قسمت‌های بالایی‌ تخته‌سنگ‌ها خراشیده شده و درنتیجه‌ موجب بالاآمدن کوه‌ها در طول این فرآیند شده‌است.

الدریج موریز (Eldridge Moores) زمین‌شناسی از دانشگاه کالیفرنیا در داویس (Davis)، کسی‌‌است که حرکت پوسته‌ای به سمت غرب مشابهی را برای آمریکای شمالی در سال 1970 [2] پیشنهاد داده‌بود. وی می‌گوید:«این مقاله‌ای مهم و حتی بسیار خطیر به حساب می‌آید. واقعاً از دیدن آن خیلی خوشحال هستم.»

مطالعه‌ی اخیر توسط کارین سیگلوخ (Karin Sigloch) زمین‌شناسی از دانشگاه لودینگ ماکسیمیلیانز (Ludwig Maximilions) در مونیخ آلمان و میشل میهالینوک (Mitchell Mihalynuk) زمین‌شناسی از موسسه‌ی زمین‌شناسیِ بریتیش کلمبیا (British Columbia Geological Survey) در ویکتوریای کانادا انجام گرفته‌است. این محققان با استفاده از داده‌های لرزه‌شناسی‌٬ موفق به ایجاد تصاویر سه‌بعدی از ورقه‌های فرورفته در اعماق قاره آمریکا شده‌اند.

بنابه‌یافته‌ی این پژوهشگران، چنین تخته‌سنگ‌هایی به شکل دیواره‌های تقریباً قائم٬ با جرم بسیار زیاد و در اعماق 800 تا 2000 کیلومتری زیرسطح بخش‌های غربی آمریکای شمالی گسترش یافته‌اند. در تحقیق قبلی [3] سیگلوخ و همکارانش نشان دادند که بزرگترینِ این ورقه‌های سنگی به صفحه‌هایی که اکنون در مناطق غربی در زیر اقیانوس آرام فرو رفته‌اند متصل شده‌اند. یافته‌ای که اخطار مهمی را گوشزد میکند: باوجوداینکه زمین‌شناسان مدت مدیدی بر این باور بوده‌اند که صفحه‌ی فرورفته٬ آخرین باقی‌مانده‌ی صفحه‌ی فارالن به حساب می‌آید، داده‌های جدید اثبات کردند که بزرگترین ورقه مدفون‌شده به هیچ‌وجه به فارالن متصل نبوده‌است.

میهالینوک و سیگلوخ تصاویر حاصل از لرزه‌شناسی خود را با بازسازی‌های صفحه‌ای مقایسه کردند؛ این بازسازی‌ها پازل‌های پیچیده‌ی زمین‌شناختی‌اند که چگونگی بهترین انطباق صفحات پوسته‌ای با همدیگر را توصیف می‌کنند. نتایج این تحقیقات از وجود خطاهایی که در تصاویر معمول وجود داشته نیز پرده برداشته است.

به گفته‌ی سیگلوخ:«چنین چیزی به لحاظ هندسی امری غیرممکن است.»«هرچه بیشتر نگاه می‌کنیم کمتر سردرمی‌آوریم.»

سناریوی متفاوتی که میهالینوک و سنگلوخ برای تشکیل چنین نواحی پیشنهاد می‌دهند ممکن است بین 200 تا 50 میلیون سال پیش جای بگیرد. بر اساس این پیشنهاد قوس‌های جزیره‌ای در غرب آمریکای شمالی به سمت داخل قاره درهم شکسته شده و برروی هم‌دیگر انباشت شده‌اند.

پس از آن آمریکای شمالی به سمت غرب حرکت کرده است و با گسترش اقیانوس اطلس به سمت شرق آن رانده شده و آن جزایر را زیرِ پا می‌گذارد. برخی از آن جزایر بر روی قاره انباشته می‌شوند و برخی در اعماق فرو می‌روند که نتیجه‌ی آن ایجاد تخته‌سنگ‌هاست. سرانجام بر اساس ترکیب‌بندی که امروزه زمین‌شناسان مشاهده می‌کنند، پوسته‌ی اقیانوسی که در زیرقاره قرار گرفته به سمت غرب فرو می‌رود.

پوسته‌ی باستانی اقیانوس آرام (رنگ‌های رنگین‌کمانی) به زیر لبه‌ی غربی آمریکای شمالی سُر خورده و کوه‌های بالای آن را پدید آورده‌است.

به بیان سیگلوخ این سناریو به برخی از سوالات دیرینه پاسخ می‌دهد، همانند این‌که چرا ورقه‌های مدفون‌شده به شکل قائم انباشت شده‌اند و نه تحت زاویه‌ی خاصی. به گفته‌ی او:«بسیاری از مسائل اکنون ساده‌تر شده‌اند.»

منبع:

http://www.nature.com/news/how-the-west-was-built-1.12724

مراجع:

1.    Sigloch, K. & Mihalynuk, M. Nature 496, 50–56 (2013).

2.    Moores, E. Nature 228, 837–842 (1970).

3.    Sigloch, K. et al. Nat. Geosci. 1, 458–462 (2008).